Skoki narciarskie – Jak to działa - czyli jak to możliwe, że oni tak daleko skaczą? - cz.1

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jak to jest możliwe, że na nartach można skoczyć nawet 239 metrów? Dwie deski, jeden człowiek i odpowiednio wyprofilowany pagórek.

W jaki sposób, przy pomocy tak skromnych środków, możemy podziwiać ludzi szybujących jak ptaki?

Każdy z kibiców skoków narciarskich zachwyca się tym zjawiskiem. I prawie każdego nurtuje pytanie jak to się dzieje, że ten czy tamten skoczek skacze bliżej lub dalej. Innymi słowy - jak to wszytko wygląda krok po kroku i czego potrzeba, by oddać naprawdę daleki skok?
Postaram się pokrótce przybliżyć to zagadnienie.

Skok narciarski podzieliłem na parę etapów:

1) Ruszenie z belki startowej

2) Najazd

3) Odbicie z progu

4) Lot

5) Lądowanie

6) Odjazd

Między poszczególnymi etapami skoczek powinien w odpowiedni sposób płynnie zmieniać pozycję uzależniając sposób wykonania tego przejścia od warunków atmosferycznych.

Choć wydaje się to bardzo trudnym i skomplikowanym zadaniem, każdy skoczek wykonuje te czynności intuicyjnie.

1) Ruszenie z belki startowej

Ruszenie z belki startowej, mimo iż mało kto zwraca na nie uwagę, jest istotnym elementem kunsztu skoczka narciarskiego. Trzeba zauważyć, iż podczas startu skoczkowie często odpychają się rękami oraz przysiadają co powoduje docisk nart do podłoża oraz zwiększenie siły powodującej lepsze przyspieszenie. A lepsze przyspieszenie będzie skutkować lepszą prędkością na progu. Chodzi więc o to, by jak najszybciej ruszyć - a więc jak najmocniej się odepchnąć i nabrać dużej szybkości. Trenerzy jednak zwracają uwagę na to iż najistotniejsze jest by zawodnik przybrał odpowiednią pozycję która nie będzie mu przeszkadzać w odpowiednim wybiciu się oraz by narty skoczka poruszały się równo w torach a więc by nogi nie były zbyt wąsko lub zbyt szeroko rozstawione. Jest parę sposobów zaczęcia zjazdu po rozbiegu.

A Można ruszyć odpychając się rękami i przyjąć od razu pozycję aerodynamiczną - czyli opływową - powodującą jak najmniejszy opór powietrza.

B Można ruszyć odpychając się rękami, wykonać ruch biodrami ku dołowi po delikatnym łuku co powoduje dociśnięcie ciała do toru jazdy i wywołanie siły, która popycha zawodnika do przodu. To nadaje mu większe przyspieszenie. Potem należy delikatnie powoli wstać z tej pozycji i przyjąć pozycje aerodynamiczną

C Można odepchnąć się, podnieść tułów ku górze i z pozycji prawie z wyprostowanymi kolanami obniżać się powoli do pozycji aerodynamicznej.

Wszystko to po to, aby zawodnik mógł się dobrze ułożyć w pozycji zjazdowej i nabrać odpowiedniej prędkości.

Adam Małysz Val di Fiemme LGP 2006 (EuroSport)

Thomas Morgenstern Igrzyska Olimpijskie w Pragelato 2006 (EuroSport)

2) Najazd

Na zjeżdżającego skoczka działają różne siły wynikające z jego prędkości ,oporu, tarcia, przyciągania ziemskiego, kształtu rozbiegu czy jego ruchów. Jednym z elementów uzyskiwania większych prędkości jest tarcie. Aby to tarcie zminimalizować stosuje się odpowiednie smary na spód nart, zależne od temperatury i podłoża. Podczas zjazdu stopę powinno opierać się na śródstopiu -jazda na palcach może skończyć się wywrotką . Stosuje się różne sposoby zjazdu np. z przesuniętymi biodrami do przodu, w ten sposób, są one nad stopami. Jest to tak zwana pozycja skierowana do przodu agresywna. Inna pozycja to pozycja cofnięta z barkami nad stopami . Swoją rolę gra tutaj odpowiednia sztywność narty oraz ułożenie środka ciężkości który przesuwa się do przodu lub tyłu ciała skoczka lub też odpowiednie rozluźnienie mięśni. Ma to wpływ na odpowiedni docisk narty przy danym ułożeniu stopy zawodnika i sposób wybicia się z progu - agresywny lub pasywny. Przy zjeździe agresywnym wybicie jest skierowane bardziej do przodu a przy pasywnym bardziej w górę . Na większy albo mniejszy opór powietrza podczas zjazdu mają wpływ takie elementy jak kask czy gogle a nawet kształt buta ale najważniejsze jest oczywiście ułożenie ciała. I nad optymalną sylwetką wciąż pracują sportowcy, wkładając w jej uzyskanie dużo wysiłku. Nie jest to łatwe, trzeba zapanować nad wieloma elementami - ważne jest nawet ułożenie dłoni. Przy zachowaniu aerodynamicznej pozycji, warto też pamiętać o ułożeniu ciała w taki sposób, by siła włożona w wybicie szła w kierunku pożądanym przez skoczka a on sam miał komfort wybicia. Inny istotny element to właściwe prowadzenie nart w torach. Bardzo ważne jest spokojne, nieruchome utrzymywanie odpowiedniej pozycji. Klatka piersiowa powinna być przyciśnięta do kolan tak by zmniejszyć opór powietrza i stabilizować położenie nóg w pozycji jak najbardziej zgodnej z kierunkiem torów. Głowa powinna być na wysokości ramion, by nie zwiększać oporu powietrza, ale by skoczek dobrze widział to, co przed nim. Narty trzeba prowadzić równo. Ręce muszą być skierowane do tyłu i ułożone jak najbliżej tułowia . Niektórzy skoczkowie podczas zjazdu ruszają nartami, przez co zwiększają tarcie i powodują zwiększenie temperatury pod nartami na początku zjazdu, co daje lepszy poślizg oraz lepsze ułożenie się ciała w pozycji zjazdowej poprzez drgania. Oczywiście duże znaczenie ma również skocznia. Szerokość torów wpływa na ułożenie się skoczka i na komfort oddania skoku. Dla niższych skoczków tory szerokie są trudniejsze do opanowania a przyzwyczajenie do węższych torów powoduje opieranie krawędzi narty o bok wyżłobionych torów i większe tarcie co skutkuje zmniejszeniem prędkości.

Thomas Morgenstern Igrzyska Olimpijskie w Pragelato 2006 (EuroSport)

Autor: Krzysztof Kędzierski, Opracowanie: Marcin Hetnał

Dziękuje za pomoc Kazimierzowi Bafi.

Źródła:

Symulator Faktu www.itvp.pl

Laboratorium www.itvp.pl

www.skijuping.pl

www.pzn.pl

http://www.fis-ski.com/data/document/masstabellede.pdf

http://www.polpunkty.pl/filez/wytyczne/FIS_2006_2.pdf

http://www.fis-ski.com/uk/rulesandpublications/skijumping/homologations.html