"Od Marusarza do Małysza"

Charakterystyka książki:

Rewelacyjne skoki Adama Małysza podczas Mistrzostw Świata w Lahti w roku 2001 i w Val di Fiemme 2003 r. oraz Zimowych Igrzyskach 2002, zdobycie przezeń Pucharu Świata w 2001, 2002 r. i 2003 r. i inne sukcesy spowodowały nie notowane dotąd zainteresowanie skokami narciarskimi w naszym kraju. „Małyszomania ogarnęła większość Polaków, dla których szczęście w powietrzu i rekordowe skoki Małysza stały się także wielkim sukcesem naszego kraju. Sukcesem, którego brak nam, niestety, w gospodarce, polityce i życiu codziennym. Dlatego dla milionów Polaków skoczek z Wisły i jego zwycięstwa stały się antidotum na wszystkie stresy. I dobrze, że tak jest, bo mamy się z czego cieszyć. Kolejnym celem rewelacyjnego skoczka z Wisły są XIX Zimowe Igrzyska w Salt Lake City. W tej gorącej dla polskiego narciarstwa atmosferze powstała książka „Od Marusarza do Małysza. Polscy skoczkowie 1924 - 2002, która została wydana po Zimowych Igrzyskach w Salt Lake City (2002), gdzie, Adam Małysz pofrunął po swój kolejny sukces. Książka jest dedykowana bezpośrednio właśnie jemu, ale i tym, którzy skakali z orłem na ramieniu wcześniej - beskidzkim jastrzębiom i skoczkom spod tatrzańskich regli. W grudniu 2003 r. ukaże się drugie jej wydanie.

Jest to pierwsza w kraju monografia o polskich skoczkach, kombinatorach klasycznych i ich uczestnictwie w najpoważniejszych imprezach światowego narciarstwa - Zimowych Igrzyskach Olimpijskich, Mistrzostwach Świata i Pucharach Świata. Skoki narciarskie to konkurencja najbardziej loteryjna spośród wszystkich dyscyplin zimowych. Dlatego bohaterom tej książki zdarzały się skoki piękne, gdy latali nad zeskokiem podobni orłom, ale i ciężkie upadki, z których jeden zakończył karierę wspaniałego zawodnika i człowieka. Rozpoczyna ją rys historii skoków narciarskich w Polsce, a więc początki tej konkurencji, pierwsze skoki, rozegrane jeszcze zimą w 1908 r. w Parku Stryjskim we Lwowie, pierwsze skocznie, konkursy i rekordy. Kolejnymi etapami w rozwoju narciarskich skoków było powstanie skoczni w Jaworzynce, Wielkiej Krokwi, skoczni na Śląsku w Wiśle-Głębcach (Łabajowie) i Wiśle-Malince oraz „fisy - mistrzostwa świata w 1929 i 1939 r., rozegrane w Zakopanem, gdzie reprezentanci Polski zajmowali miejsca w pierwszej „dziesiątce.
Książka odtwarza pasjonujące pojedynki Polaków z innymi narciarzami na skoczniach całego świata: Marusarza z Norwegami - Andersenem i Sorensenem w Planicy 17 marca 1935 r., Antoniego Wieczorka z Marusarzem i innymi skoczkami zakopiańskimi na Krokwi w Zakopanem (1948 r.). Zakopiański „fis w lutym 1962 r. to bardzo wysoka dyspozycja sportowa murarza ze Szczyrku - Antoniego Łaciaka oraz innych wychowanków trenera Mieczysława Kozdrunia - Gustawa Bujoka i Piotra Wali, którzy uratowali na tej imprezie honor polskiego narciarstwa, zajmując aż cztery miejsca w pierwszej dziesiątce, podczas konkursu na średniej i dużej skoczni. Antoni Łaciak sięgnął na średniej skoczni po srebrny medal.
"Szczęście na Okurayamie" - to rozdział poświęcony Wojciechowi Fortunie, złotemu medaliście olimpijskiemu z Sapporo (1972). Jego skok na 111 m stał się symbolem polskiego sukcesu. Sukcesu tym bardziej cennego, co niespodziewanego. W latach 70. posiadaliśmy w kraju silną grupę skoczków, którzy należeli do światowej czołówki: Stanisława Gąsienicę-Daniela, wspaniałego technika - Tadeusza Pawlusiaka, Fortunę, Adama Krzysztofiaka, Stanisława Bobaka i wielu innych. Także dobry poziom reprezentowała kadra trenerska.

Pokazujemy także rekordowe skoki Piotra Fijasa - „łowcy odległości i rekordzisty świata z Planicy - gdzie w marcu 1987 r. osiągnął 194 m. Jego rekord nie został pobity przez następne kilka lat. Stanisław Bobak świetnie zaprezentował się podczas Turnieju Czterech Skoczni i Zimowych Igrzysk w 1980 r., a w sezonie1979/80 był trzecim skoczkiem pierwszej edycji Pucharu Świata w skokach narciarskich. Historię udziału polskich zawodników w światowym sporcie ukazano w formie sportowych życiorysów, wraz z podaniem najważniejszych sukcesów sportowych na skoczniach całego świata. Przy wielu z nich dodajemy ich współczesne fotografie, by pokazać, jak ci dawni mistrzowie, których często niezauważenie mijamy na ulicy, wyglądają dzisiaj.

Książka opisuje sportowe kariery największych sław polskich skoków: Adama Małysza, mistrza olimpijskiego - Wojciecha Fortuny, Stanisława Marusarza, rekordzisty świata z „velikanki w Planicy - Piotra Fijasa, Antoniego Łaciaka, brązowego medalisty MŚ Stanisława Gąsienicy-Daniela i Stanisława Bobaka. Wszyscy oni odnieśli sukces w historii narciarskich skoków. Ich biografie, zostały opracowane w formie popularno naukowej wraz z obszernymi fragmentami wywiadów i rozmów z niektórymi z tych zawodników. Uzupełnieniem są unikalne i w większości niepublikowane fotografie.

Osobnym rozdziałem są dzieje innych polskich skoczków, którzy może nie odnieśli tak spektakularnych sukcesów, jak wyżej wymienieni, lecz ich nazwiska zostały zanotowane w historii światowego narciarstwa. Są nimi: Bronisław Czech, Izydor Gąsienica-Łuszczek, Marian Woyna-Orlewicz, Jan Kula, powojenni skoczkowie z Zakopanego: Andrzej Gąsienica-Daniel, Andrzej Sztolf, Adam Krzysztofiak, Jan Kowal, Zbigniew Klimowski, Wojciech Skupień i Robert Mateja.

Nazywano ich beskidzkimi jastrzębiami, gdyż pochodzili z Beskidów. Skoczkowie z Wisły, Szczyrku, Goleszowa, Bielska-Białej zapisali się chlubnie w historii polskiego sportu. W książce umieszczono życiorysy najlepszych: Antoniego Wieczorka, Zdzisława Hryniewieckiego, narciarzy z dynastii Tajnerów: Leopolda, Władysława, Henryka, Józefa, Tadeusza, Apoloniusza i Tomisława Tajnerów, Antoniego Łaciaka, Józefa Przybyły, Józefa Huczka, Ryszarda Witke, Józefa i Andrzeja Kocjanów, Tadeusza Pawlusiaka i jego braci: Józefa i Stanisława, Janusza Walusia i Janusza Malika.

Umieściliśmy także biografie kombinatorów klasycznych, jako konkurencji pokrewnej narciarskim skokom. Dwuboiści klasyczni: Franciszek Gąsienica-Groń, Józef Daniel-Krzeptowski, Aleksander Kowalski, Jan Raszka, Jan Kawulok, Józef Gasienica-Daniel, Józef Gąsienica z Cyrhli, Erwin Fiedor, Stanisław Kawulok, Zbigniew Hola, Stefan Hula, Marek Pach, Kazimierz Długopolski i Jan Legierski byli blisko podium i startowali w Zimowych Igrzyskach olimpijskich i Mistrzostw Świata. Zakopiańczyk Franciszek Gąsienica-Groń i mieszkaniec Szczyrku - Stefan Hula stanęli na podium najważniejszych imprez światowego narciarstwa zdobywając brązowe medale.

Obszerny rozdział omawia karierę sportową najlepszego skoczka świata - Adama Małysza. Od pierwszych skoków na skoczni w Wiśle-centrum, oddanych pod opieką trenera Jana Szturca aż po złoty i srebrny medal Mistrzostwach Świata w Lahti. Starałem się znaleźć przyczyny kryzysu w skakaniu naszego najlepszego skoczka, który nastąpił w trakcie i po Zimowych Igrzyskach w Nagano.

Osobne miejsce w tej książce zajmują trenerzy. Bez ich pracy nie było by sportowych sukcesów. Pokazujemy życiorysy trenerów: Mariana Woyny-Orlewicza, Mieczysława Kozdrunia, Janusza Forteckiego, Tadeusza Kaczmarczyka, Jana Gąsiorowskiego, Tadeusza Kołdera, Jana Szturca i Apoloniusza Tajnera. Rozdział „Skocznie narciarskie w Polsce przedstawia stan aktualny i historię skoczni na terenie naszego kraju.

Życiorysy dawnych skoczków są od siebie odmienne, gdyż różne były koleje życiowe głównych ich bohaterów. Każdy z nich jest też z pewnością innym człowiekiem. Moją ambicją było pokazanie ich także jako ludzi, w ich codziennym otoczeniu, pracujących i przeżywających, jak każdy z nas, sukcesy i porażki.

Pragnąłem, by na kartach książki przemówili sami bohaterowie. Ich wypowiedzi, wraz z wynikami z najważniejszych imprez światowego narciarstwa, pokazują ich sportowe kariery. Starałem się też spośród setek polskich skoczków wybrać szczególnie tych, których życiorysy są według mnie barwne i ciekawe. Stąd w książce biografia Stanisława Motyki - olimpijczyka z 1928 r. w kombinacji norweskiej, ale i znanego w środowisku zakopiańskim taternika, czy Jana Raszki, dla którego wolność i możliwość niezależnego wyboru były i są w życiu wartościami nadrzędnymi. Stąd życiorys „niegrzecznego chłopca - Andrzeja Sztolfa, który traktował sport narciarski i lekkoatletykę jako szaloną przygodę swojej młodości. Być może dzięki temu książka ma bardziej „ludzki wymiar? Nie zdominowały jej wyniki konkursów, lecz jest to pokazanie życiorysów około 60 ludzi, dla których skakanie na nartach stało się życiową drogą.

Nowe elementy w książce

• relacja z wszystkich konkursów skoków sezonu 2002/03 r. od Kuusamo po wspaniały dla nas marcowy finał w Planicy.
• życiorysy nowych polskich skoczków: Mariana Zająca - mistrza Polski i lotnika, który zginął pod koniec II wojny światowej, Stanisława Karpiela - „Kosiora, zawodnika AZS Zakopane i projektanta skoczni Wielka Krokiew, Józefa Daniela-Krzeptowskiego - trzykrotnego olimpijczyka (1948, 52, 56), Władysława Gąsienicy-Roja - akademickiego mistrza świata w kombinacji norweskiej z Oberammergau i jednego z najbardziej zasłużonych działaczy zakopiańskich, Adama Krzysztofiaka - brązowego medalisty MS juniorów w Bollnaes (1969), Stanisława Ustupskiego, Jarosława Mądrego - medalista Mistrzostw Polski, uczestnik MŚ w Lahti i Oberstdorfie
• tekst „Skocznia w Wiśle-Malince: fakty i ludzie, poświęcony historii tej największej skoczni w Beskidach oraz staraniom zmierzającym do jej przebudowy. • Tekst „Najpiękniejsza skocznia świata poświęcony historii skoczni Wielka Krokiew w latach 1925 - 2003, charakterystyka zawodów FIS 1929, 39 i 62 oraz zawody PŚ na Wielkiej Krokwi.
• Skoczkowie wczech czasów - „Jeżeli na ziemi jest jakiś obiekt godzien uwagi - jest nim skoczek narciarski - to motto niniejszego opracowania. 135 życiorysów najlepszych skoczków. Życiorysy najlepszych skoczków od Thamsa po startujących w PŚ młodych zawodników. Opracowanie niniejsze jest aneksem do książki „Od Marusarza do Małysza. Celowość pokazania życiorysów około 130 zawodników, którzy odnosili, lub nadal odnoszą sportowe sukcesy w dyscyplinie skoków narciarskich, wydaje się uzasadniona jeśli wziąć pod uwagę zainteresowanie skokami narciarskimi w naszym kraju. Stąd, mając do dyspozycji materiały norweskie, fińskie, słoweńskie i inne, także elektroniczne, opracowałem tekst „Najlepsi skoczkowie wszechczasów. Kryteria umieszczenia zawodników są bardzo proste. Są w nim umieszczeni medaliści olimpijscy i mistrzostw świata, zwycięzcy Pucharu Świata, Mistrzostw Świata w lotach i Turnieju Czterech Skoczni i ci zawodnicy, którzy odegrali rolę w historii skoków narciarskich. Pamiętałem też o najlepszych zawodnikach polskich. Nie jest to stricte opracowanie encyklopedyczne, gdyż życiorysy są urozmaicone wypowiedziami samych zawodników i ich trenerów. Liczę, że „Najlepsi skoczkowie wszechczasów znajdą jednak uznanie u Czytelników i statystyków sportowych, których pasjonuje dyscyplina skoczków narciarskich, a zwłaszcza jej historia.

 

Charakterystyka książki:

Rewelacyjne skoki Adama Małysza podczas Mistrzostw Świata w Lahti w roku 2001 i w Val di Fiemme 2003 r. oraz Zimowych Igrzyskach 2002, zdobycie przezeń Pucharu Świata w 2001, 2002 r. i 2003 r. i inne sukcesy spowodowały nie notowane dotąd zainteresowanie skokami narciarskimi w naszym kraju. „Małyszomania ogarnęła większość Polaków, dla których szczęście w powietrzu i rekordowe skoki Małysza stały się także wielkim sukcesem naszego kraju. Sukcesem, którego brak nam, niestety, w gospodarce, polityce i życiu codziennym. Dlatego dla milionów Polaków skoczek z Wisły i jego zwycięstwa stały się antidotum na wszystkie stresy. I dobrze, że tak jest, bo mamy się z czego cieszyć. Kolejnym celem rewelacyjnego skoczka z Wisły są XIX Zimowe Igrzyska w Salt Lake City. W tej gorącej dla polskiego narciarstwa atmosferze powstała książka „Od Marusarza do Małysza. Polscy skoczkowie 1924 - 2002, która została wydana po Zimowych Igrzyskach w Salt Lake City (2002), gdzie, Adam Małysz pofrunął po swój kolejny sukces. Książka jest dedykowana bezpośrednio właśnie jemu, ale i tym, którzy skakali z orłem na ramieniu wcześniej - beskidzkim jastrzębiom i skoczkom spod tatrzańskich regli. W grudniu 2003 r. ukaże się drugie jej wydanie.

Jest to pierwsza w kraju monografia o polskich skoczkach, kombinatorach klasycznych i ich uczestnictwie w najpoważniejszych imprezach światowego narciarstwa - Zimowych Igrzyskach Olimpijskich, Mistrzostwach Świata i Pucharach Świata. Skoki narciarskie to konkurencja najbardziej loteryjna spośród wszystkich dyscyplin zimowych. Dlatego bohaterom tej książki zdarzały się skoki piękne, gdy latali nad zeskokiem podobni orłom, ale i ciężkie upadki, z których jeden zakończył karierę wspaniałego zawodnika i człowieka. Rozpoczyna ją rys historii skoków narciarskich w Polsce, a więc początki tej konkurencji, pierwsze skoki, rozegrane jeszcze zimą w 1908 r. w Parku Stryjskim we Lwowie, pierwsze skocznie, konkursy i rekordy. Kolejnymi etapami w rozwoju narciarskich skoków było powstanie skoczni w Jaworzynce, Wielkiej Krokwi, skoczni na Śląsku w Wiśle-Głębcach (Łabajowie) i Wiśle-Malince oraz „fisy - mistrzostwa świata w 1929 i 1939 r., rozegrane w Zakopanem, gdzie reprezentanci Polski zajmowali miejsca w pierwszej „dziesiątce.
Książka odtwarza pasjonujące pojedynki Polaków z innymi narciarzami na skoczniach całego świata: Marusarza z Norwegami - Andersenem i Sorensenem w Planicy 17 marca 1935 r., Antoniego Wieczorka z Marusarzem i innymi skoczkami zakopiańskimi na Krokwi w Zakopanem (1948 r.). Zakopiański „fis w lutym 1962 r. to bardzo wysoka dyspozycja sportowa murarza ze Szczyrku - Antoniego Łaciaka oraz innych wychowanków trenera Mieczysława Kozdrunia - Gustawa Bujoka i Piotra Wali, którzy uratowali na tej imprezie honor polskiego narciarstwa, zajmując aż cztery miejsca w pierwszej dziesiątce, podczas konkursu na średniej i dużej skoczni. Antoni Łaciak sięgnął na średniej skoczni po srebrny medal.
"Szczęście na Okurayamie" - to rozdział poświęcony Wojciechowi Fortunie, złotemu medaliście olimpijskiemu z Sapporo (1972). Jego skok na 111 m stał się symbolem polskiego sukcesu. Sukcesu tym bardziej cennego, co niespodziewanego. W latach 70. posiadaliśmy w kraju silną grupę skoczków, którzy należeli do światowej czołówki: Stanisława Gąsienicę-Daniela, wspaniałego technika - Tadeusza Pawlusiaka, Fortunę, Adama Krzysztofiaka, Stanisława Bobaka i wielu innych. Także dobry poziom reprezentowała kadra trenerska.

Pokazujemy także rekordowe skoki Piotra Fijasa - „łowcy odległości i rekordzisty świata z Planicy - gdzie w marcu 1987 r. osiągnął 194 m. Jego rekord nie został pobity przez następne kilka lat. Stanisław Bobak świetnie zaprezentował się podczas Turnieju Czterech Skoczni i Zimowych Igrzysk w 1980 r., a w sezonie1979/80 był trzecim skoczkiem pierwszej edycji Pucharu Świata w skokach narciarskich. Historię udziału polskich zawodników w światowym sporcie ukazano w formie sportowych życiorysów, wraz z podaniem najważniejszych sukcesów sportowych na skoczniach całego świata. Przy wielu z nich dodajemy ich współczesne fotografie, by pokazać, jak ci dawni mistrzowie, których często niezauważenie mijamy na ulicy, wyglądają dzisiaj.

Książka opisuje sportowe kariery największych sław polskich skoków: Adama Małysza, mistrza olimpijskiego - Wojciecha Fortuny, Stanisława Marusarza, rekordzisty świata z „velikanki w Planicy - Piotra Fijasa, Antoniego Łaciaka, brązowego medalisty MŚ Stanisława Gąsienicy-Daniela i Stanisława Bobaka. Wszyscy oni odnieśli sukces w historii narciarskich skoków. Ich biografie, zostały opracowane w formie popularno naukowej wraz z obszernymi fragmentami wywiadów i rozmów z niektórymi z tych zawodników. Uzupełnieniem są unikalne i w większości niepublikowane fotografie.

Osobnym rozdziałem są dzieje innych polskich skoczków, którzy może nie odnieśli tak spektakularnych sukcesów, jak wyżej wymienieni, lecz ich nazwiska zostały zanotowane w historii światowego narciarstwa. Są nimi: Bronisław Czech, Izydor Gąsienica-Łuszczek, Marian Woyna-Orlewicz, Jan Kula, powojenni skoczkowie z Zakopanego: Andrzej Gąsienica-Daniel, Andrzej Sztolf, Adam Krzysztofiak, Jan Kowal, Zbigniew Klimowski, Wojciech Skupień i Robert Mateja.

Nazywano ich beskidzkimi jastrzębiami, gdyż pochodzili z Beskidów. Skoczkowie z Wisły, Szczyrku, Goleszowa, Bielska-Białej zapisali się chlubnie w historii polskiego sportu. W książce umieszczono życiorysy najlepszych: Antoniego Wieczorka, Zdzisława Hryniewieckiego, narciarzy z dynastii Tajnerów: Leopolda, Władysława, Henryka, Józefa, Tadeusza, Apoloniusza i Tomisława Tajnerów, Antoniego Łaciaka, Józefa Przybyły, Józefa Huczka, Ryszarda Witke, Józefa i Andrzeja Kocjanów, Tadeusza Pawlusiaka i jego braci: Józefa i Stanisława, Janusza Walusia i Janusza Malika.

Umieściliśmy także biografie kombinatorów klasycznych, jako konkurencji pokrewnej narciarskim skokom. Dwuboiści klasyczni: Franciszek Gąsienica-Groń, Józef Daniel-Krzeptowski, Aleksander Kowalski, Jan Raszka, Jan Kawulok, Józef Gasienica-Daniel, Józef Gąsienica z Cyrhli, Erwin Fiedor, Stanisław Kawulok, Zbigniew Hola, Stefan Hula, Marek Pach, Kazimierz Długopolski i Jan Legierski byli blisko podium i startowali w Zimowych Igrzyskach olimpijskich i Mistrzostw Świata. Zakopiańczyk Franciszek Gąsienica-Groń i mieszkaniec Szczyrku - Stefan Hula stanęli na podium najważniejszych imprez światowego narciarstwa zdobywając brązowe medale.

Obszerny rozdział omawia karierę sportową najlepszego skoczka świata - Adama Małysza. Od pierwszych skoków na skoczni w Wiśle-centrum, oddanych pod opieką trenera Jana Szturca aż po złoty i srebrny medal Mistrzostwach Świata w Lahti. Starałem się znaleźć przyczyny kryzysu w skakaniu naszego najlepszego skoczka, który nastąpił w trakcie i po Zimowych Igrzyskach w Nagano.

Osobne miejsce w tej książce zajmują trenerzy. Bez ich pracy nie było by sportowych sukcesów. Pokazujemy życiorysy trenerów: Mariana Woyny-Orlewicza, Mieczysława Kozdrunia, Janusza Forteckiego, Tadeusza Kaczmarczyka, Jana Gąsiorowskiego, Tadeusza Kołdera, Jana Szturca i Apoloniusza Tajnera. Rozdział „Skocznie narciarskie w Polsce przedstawia stan aktualny i historię skoczni na terenie naszego kraju.

Życiorysy dawnych skoczków są od siebie odmienne, gdyż różne były koleje życiowe głównych ich bohaterów. Każdy z nich jest też z pewnością innym człowiekiem. Moją ambicją było pokazanie ich także jako ludzi, w ich codziennym otoczeniu, pracujących i przeżywających, jak każdy z nas, sukcesy i porażki.

Pragnąłem, by na kartach książki przemówili sami bohaterowie. Ich wypowiedzi, wraz z wynikami z najważniejszych imprez światowego narciarstwa, pokazują ich sportowe kariery. Starałem się też spośród setek polskich skoczków wybrać szczególnie tych, których życiorysy są według mnie barwne i ciekawe. Stąd w książce biografia Stanisława Motyki - olimpijczyka z 1928 r. w kombinacji norweskiej, ale i znanego w środowisku zakopiańskim taternika, czy Jana Raszki, dla którego wolność i możliwość niezależnego wyboru były i są w życiu wartościami nadrzędnymi. Stąd życiorys „niegrzecznego chłopca - Andrzeja Sztolfa, który traktował sport narciarski i lekkoatletykę jako szaloną przygodę swojej młodości. Być może dzięki temu książka ma bardziej „ludzki wymiar? Nie zdominowały jej wyniki konkursów, lecz jest to pokazanie życiorysów około 60 ludzi, dla których skakanie na nartach stało się życiową drogą.

Nowe elementy w książce

• relacja z wszystkich konkursów skoków sezonu 2002/03 r. od Kuusamo po wspaniały dla nas marcowy finał w Planicy.
• życiorysy nowych polskich skoczków: Mariana Zająca - mistrza Polski i lotnika, który zginął pod koniec II wojny światowej, Stanisława Karpiela - „Kosiora, zawodnika AZS Zakopane i projektanta skoczni Wielka Krokiew, Józefa Daniela-Krzeptowskiego - trzykrotnego olimpijczyka (1948, 52, 56), Władysława Gąsienicy-Roja - akademickiego mistrza świata w kombinacji norweskiej z Oberammergau i jednego z najbardziej zasłużonych działaczy zakopiańskich, Adama Krzysztofiaka - brązowego medalisty MS juniorów w Bollnaes (1969), Stanisława Ustupskiego, Jarosława Mądrego - medalista Mistrzostw Polski, uczestnik MŚ w Lahti i Oberstdorfie
• tekst „Skocznia w Wiśle-Malince: fakty i ludzie, poświęcony historii tej największej skoczni w Beskidach oraz staraniom zmierzającym do jej przebudowy. • Tekst „Najpiękniejsza skocznia świata poświęcony historii skoczni Wielka Krokiew w latach 1925 - 2003, charakterystyka zawodów FIS 1929, 39 i 62 oraz zawody PŚ na Wielkiej Krokwi.
• Skoczkowie wczech czasów - „Jeżeli na ziemi jest jakiś obiekt godzien uwagi - jest nim skoczek narciarski - to motto niniejszego opracowania. 135 życiorysów najlepszych skoczków. Życiorysy najlepszych skoczków od Thamsa po startujących w PŚ młodych zawodników. Opracowanie niniejsze jest aneksem do książki „Od Marusarza do Małysza. Celowość pokazania życiorysów około 130 zawodników, którzy odnosili, lub nadal odnoszą sportowe sukcesy w dyscyplinie skoków narciarskich, wydaje się uzasadniona jeśli wziąć pod uwagę zainteresowanie skokami narciarskimi w naszym kraju. Stąd, mając do dyspozycji materiały norweskie, fińskie, słoweńskie i inne, także elektroniczne, opracowałem tekst „Najlepsi skoczkowie wszechczasów. Kryteria umieszczenia zawodników są bardzo proste. Są w nim umieszczeni medaliści olimpijscy i mistrzostw świata, zwycięzcy Pucharu Świata, Mistrzostw Świata w lotach i Turnieju Czterech Skoczni i ci zawodnicy, którzy odegrali rolę w historii skoków narciarskich. Pamiętałem też o najlepszych zawodnikach polskich. Nie jest to stricte opracowanie encyklopedyczne, gdyż życiorysy są urozmaicone wypowiedziami samych zawodników i ich trenerów. Liczę, że „Najlepsi skoczkowie wszechczasów znajdą jednak uznanie u Czytelników i statystyków sportowych, których pasjonuje dyscyplina skoczków narciarskich, a zwłaszcza jej historia.