Loty do nieba. Oni odeszli w ciągu minionych 12 miesięcy

Pierwszy dzień listopada to chwila szczególna – czas, gdy wspomnienia splatają się z ciszą, a my kierujemy myśli ku tym, których już z nami nie ma. W świecie skoków narciarskich także zapadły w minionym roku bolesne cisze: odeszli ludzie, którzy przez lata unosili się nad śnieżnymi zeskokami. Jedni zdobywali medale i stawali na podium, inni pozostawali w cieniu wielkich aren, lecz każdy z nich na swój sposób współtworzył opowieść o tej dyscyplinie.

Skoczek narciarski

Wolfgang Steiert

fot. Tadeusz Mieczyński

Horst Tielmann

fot. Tadeusz Mieczyński

Asahi Sakano

fot. Tadeusz Mieczyński

12 grudnia 2024 roku, po ciężkiej chorobie, zmarł Wolfgang Steiert. Urodzony w 1963 roku w Hinterzarten, w latach 70. i 80. reprezentował RFN jako skoczek narciarski. Największym sukcesem w karierze było 8. miejsce w konkursie Turnieju Czterech Skoczni w Innsbrucku w styczniu 1986 roku. Startował również na mistrzostwach świata w Seefeld (1985) oraz w zawodach o tytuł mistrza świata w lotach narciarskich w Harrachovie (1983) i Bad Mitterndorf (1986). Po zakończeniu kariery sportowej poświęcił się pracy trenerskiej. W 1991 roku objął kadrę B zjednoczonych Niemiec, a rok później został asystentem Reinharda Hessa w reprezentacji A. To właśnie w tym czasie rozkwitły kariery Martina Schmitta i Svena Hannawalda. W 2003 roku przejął funkcję głównego trenera, jednak po roku odszedł z powodu braku sukcesów. Wkrótce potem wyjechał do Rosji, gdzie przez kilka sezonów prowadził kadrę narodową – jego podopieczni, m.in. Dmitrij Wasiljew i Denis Korniłow, osiągali wówczas najlepsze wyniki w karierze, a drużyna stawała na podium Pucharu Świata. Po igrzyskach olimpijskich w 2010 roku Steiert wrócił do Niemiec. Angażował się głównie w szkolenie regionalne, wspierał także rozwój kobiecych skoków narciarskich, pozostając wierny dyscyplinie, której poświęcił całe życie.

3 stycznia 2025 roku zmarł Henryk Pasko – zasłużony działacz społeczny, sportowy i samorządowy związany z Żywiecczyzną. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa PKS „Olimpijczyk” Gilowice, był animatorem sportu, trenerem oraz organizatorem licznych imprez sportowo-rekreacyjnych o zasięgu powiatowym, wojewódzkim i ogólnopolskim. Z jego inicjatywy w Gilowicach powstały dwie igelitowe skocznie narciarskie, a prowadzony przez niego klub uruchomił w 2003 roku – w czasie tzw. małyszomanii – sekcję skoków narciarskich. W jej barwach swoje pierwsze kroki w sporcie stawiali m.in. Krzysztof Biegun, Anna Twardosz i Jarosław Krzak.

W styczniu 2025 roku odszedł w wieku 83 lat Dietmar Hemerka. działacz związany przez lata z Turniejem Czterech Skoczni. W latach 2003-2006 był szefem całej niemiecko-austriackiej imprezy. Wcześniej przez ponad dwanaście lat był odpowiedzialny na organizację zawodów na Bergisel w Innsbrucku. "W czasach Dietmara miały miejsce ważne kamienie milowe w naszej historii. Między innymi zidentyfikował źródło niezawodnego śniegu w Schmirntal, na którym nadal polegamy. Punktem kulminacyjnym było oczywiście oddanie do użytku nowej skoczni narciarskiej Bergisel, która została ukończona w samą porę na skoki turniejowe w 2002 roku. Było kilka nieprzespanych nocy" – wspominał na łamach portalu Skiaustria.at wiceprezes ÖSV Alfons Schranz, który jest również prezesem klubu sportowego Bergisel, a także był następcą Hemerki na stanowisku szefa organizacji w Bergisel do 2022 roku. Jeszcze kilka tygodni przed śmiercią Hemerka brał udział jako widz w Turnieju Czterech Skoczni wraz z żoną Ingrid.

W poniedziałek 27 stycznia w wieku 85 lat zmarł Baldur Preiml, były skoczek i trener, który w latach siedemdziesiątych zrewolucjonizował skoki narciarskie w Austrii. Jako skoczek narciarski został brązowym medalistą igrzysk olimpijskich w Grenoble w 1968 roku na normalnej skoczni. Co ciekawe, na dużym obiekcie zajął wówczas dopiero 48 pozycję. Cztery lata wcześniej zdobył złoty medal podczas Uniwersjady w Szpindlerowym Młynie oraz został trzecim skoczkiem Turnieju Czterech Skoczni. W latach 1970-76 pracował jako trener w słynnej szkole Stams, a od 1974 do 1980 roku szkolił kadrę narodową Austrii, którą wprowadził na niedostępne dla niej wcześniej rejony. Jego nowatorskie metody szkoleniowe i zainicjowana przez niego rewolucja sprzętowa wywróciły do góry nogami wszystko, o czym pisały podręczniki do skoków narciarskich. Wspólnie z Seppem Reinalterem, Baldur Preiml opracował najnowocześniejsze, hermetyczne kombinezony skokowe, dzięki którym Austriacy odjechali reszcie świata. Jego podopiecznymi byli m.in. Toni Innauer, Karl Schnabl, Willi Pürstl, Alois Lipburger, Hubert Neuper czy Armin Kogler, którzy od połowy lat 70. zawładnęli światowymi skokami. Preiml był też prekursorem treningu mentalnego. Jego skoczkowie wykorzystywali techniki wizualizacyjne i reframing. W latach 1987-1991 Preiml kierował departamentem sportu w Federalnym Ministerstwie Edukacji, Sztuki i Sportu. W 1996 roku otrzymał Złoty Medal za zasługi dla Republiki Austrii.

Smutne informacje nadeszły 29 marca ze Szczyrku. W wieku 77 lat zmarł Stefan Hula senior, były skoczek i przede wszystkim specjalista od kombinacji norweskiej, medalista mistrzostw świata. Ojciec Stefana Huli juniora, drużynowego medalisty olimpijskiego z Pjongczangu. Przygodę ze sportem w klubie BBTS Bielsko-Biała Hula rozpoczynał od skoków narciarskich, po dwóch latach trochę przez przypadek został dwuboistą klasycznym. Chciał zapewnić swojemu klubowi większą liczbę punktów podczas krajowych zawodów i stąd założył też biegówki, by wspierać swój zespół w dwóch dyscyplinach. Zawsze pozostał jednak lepszym skoczkiem niż biegaczem. Był dwukrotnym olimpijczykiem w kombinacji norweskiej. W Sapporo w 1972 roku zajął 17., a cztery lata później w Innsbrucku, 16. miejsce. Jego życiowym sukcesem był występ podczas mistrzostw świata w Falun w 1974 roku. Wygrał tam konkurs skoków, a po biegu utrzymał miejsce na podium, zdobywając ostatecznie brązowy medal. Jest to do dziś jedyny polski krążek tej imprezy w dwuboju klasycznym. Niezłe wyniki osiągał też w skokach narciarskich. W 1971 roku zajął drugie miejsce podczas prestiżowego konkursu o Puchar Beskidów, przegrywając z Czechem Rudolfem Hoehnlem o pół punktu. W drugiej serii uzyskał 93 metry, zostając współrekordzistą skoczni w Wiśle-Malince. W 1976 roku zdobył tytuł wicemistrza Polski w skokach narciarskich na średniej skoczni.

8 kwietnia swój żywot zakończył Piotr Sunin, radziecki skoczek narciarski. Najlepsze wyniki w Pucharze Świata osiągnął w sezonie 1980/1981, kiedy zajął 23. miejsce w klasyfikacji generalnej. 11 stycznia 1981 roku zanotował swoje jedyne podium zawodów najwyższej rangi, zajmując trzecie miejsce na skoczni w Libercu. Tydzień później w szwajcarskim Le Brassus zajął drugie miejsce w zawodach o Puchar Europy, przegrywając tylko ze Stanisławem Bobakiem. Po zakończeniu kariery sportowej poświęcił się pracy trenerskiej, brał też czynny udział w sędziowaniu zawodów, występował w zawodach dla weteranów skoków narciarskich.

26 kwietnia w wieku 92 lat odszedł Max Bolkart, niemiecki skoczek narciarski, triumfator ósmej edycji Turnieju Czterech Skoczni, trzykrotny olimpijczyk. Pochodzący z Oberstdorfu zawodnik był najstarszym żyjącym zwycięzcą TCS. Przygodę ze skokami Bolkart rozpoczął bardzo późno, bo dopiero w wieku 16 lat. Jego życiowy sukces przypadł na sezon 1959/60, kiedy to został triumfatorem Turnieju Czterech Skoczni. Do czasu zjednoczenia Niemiec tylko dwóch zawodników z RFN odniosło triumf w tej imprezie. 30 lat później sukces Bolkarta powtórzył Dieter Thoma. Zmarły skoczek był bliski zgarnięcia wówczas Wielkiego Szlema, ale po zwycięstwach w Oberstorfie, Garmisch-Partenkirchen i Innsbrucku, zajął piąte miejsce w Bischofshofen. Uczciwie trzeba jednak przyznać, że miał mocno ułatwione zadanie, bowiem ze względów politycznych w imprezie nie wzięli udziału skoczkowie z NRD z murowanym faworytem Helmutem Recknaglem na czele. Zabrakło też zawodników z ZSRR, Norwegów i części reprezentacji Finlandii. Bolkart dwukrotnie stawał też na trzecim stopniu podium TCS. Był trzykrotnym olimpijczykiem. W 1956 roku w Cortinie d'Ampezzo zajął czwarte miejsce ze stratą 2,5 punktu do brązowego medalu. Był też czterokrotnym mistrzem Niemiec. Córka zmarłego skoczka, Margret Bolkart-Fetz, przekazała niemieckim mediom, że jej ojciec od trzech lat cierpiał na demencję i przebywał w domu opieki. W ostatnich dniach życia odmawiał przyjmowania jedzenia i picia.

Tego samego dnia, 26 kwietnia, w wieku 87 lat odszedł Amerykanin Stephen Rieschl. W 1960 roku był rezerwowym skoczkiem podczas igrzysk w Squaw Valley, dwa lata później został kapitanem drużyny USA w czasie mistrzostw świata w Zakopanem. Na Średniej Krokwi zajął 49., a na Wielkiej Krokwi 52. miejsce. Tydzień później został 30. skoczkiem Tygodnia Lotów Narciarskich w Bad Mitterndorf. Po zakończeniu kariery spełniał się jako działacz, animator, trener, instruktor. W 1969 roku założył pierwszą w Stanach Zjednoczonych szkołę skitouringu.

W czerwcu świat skoków narciarskich pożegnał Horsta Tielmanna, wieloletniego działacza Międzynarodowej Federacji Narciarskiej i Snowboardowej (FIS), który niespodziewanie zmarł w wieku 70 lat. Tielmann przez lata pełnił funkcję koordynatora Pucharu Kontynentalnego. – Wraz z Horstem Tielmannem skoki narciarskie straciły wielką osobowość. Horst był ekspertem starej szkoły. Dzięki swojemu doświadczeniu, pasji i profesjonalizmowi odcisnął na tej dyscyplinie piętno jak mało kto. Rodzina skoków narciarskich myślami jest z jego żoną i dwojgiem dzieci – powiedział Sandro Pertile, dyrektor Pucharu Świata w skokach narciarskich, cytowany przez berkutschi.com. W uznaniu za swoje wieloletnie zasługi dla skoków narciarskich, Tielmann został w 2024 roku wyróżniony tytułem honorowego członka (FIS). Po zakończeniu pracy jako koordynator Pucharu Kontynentalnego nie przestał angażować się w rozwój dyscypliny — wspierał różne związki narodowe, w ostatnich latach m.in. jako doradca Niemieckiego Związku Narciarskiego oraz Holenderskiego Związku Narciarskiego. Z tą drugą federacją był związany przez ponad trzydzieści lat, pełniąc funkcje trenera, konsultanta i przedstawiciela technicznego.

22 czerwca zmarł w wieku 90 lat szwedzki skoczek Inge Lindquist. W latach 1957-62 regularnie uczestniczył w Turnieju Czterech Skoczni. 1 stycznia 1960 roku zajął 4. miejsce w Garmisch-Partenkirchen. W klasyfikacji generalnej najwyżej uplasował się w sezonie 1961/62, zajmując 8.pozycję. W 1958 roku Lindquist zajął 25 miejsce podczas mistrzostw świata w Lahti, dwa lata później był 29. na igrzyskach olimpijskich w Squaw Valley. W 1959 roku zdobył swoje jedyne mistrzostwo kraju, zajął też 2. miejsce podczas słynnych zawodów na Holmenkollen.

1 lipca japońskie skoki straciły jedną ze swoich większych nadziei. Asahi Sakano, zaledwie 19-letni zawodnik, zmarł tragicznie w swoim rodzinnym mieście, Sapporo. Jego śmierć była nagła, wstrząsająca i pozostawiła środowisko sportowe w szoku. Do tragedii doszło w dzielnicy Chūō Ward. Sakano wypadł z drugiego piętra budynku, w którym mieści się restauracja w Minami 7-jo Nishi 4-chome. Miało to miejsce około 1:15 w nocy. Skoczek zmarł po przewiezieniu do szpitala. W jego krwi wykryto alkohol. Asahi Sakano urodził się 13 sierpnia 2005 roku w Sapporo, pochodził ze sportowej rodziny. Jego ojciec, Yukio Sakano, sam startował w Pucharze Świata. Asahi poszedł w jego ślady i już jako 15-latek wygrał prestiżowy Puchar Burmistrza Sapporo na legendarnej Okurayamie. Cztery razy reprezentował Japonię na Mistrzostwach Świata Juniorów. W 2023 roku w Whistler, zdobył srebrny medal w konkursie drużyn mieszanych. W styczniu 2024 w Sapporo zadebiutował w Pucharze Świata.

18 lipca świat estońskiego sportu pożegnał byłego skoczka Priita Tedera, który odszedł w wieku 60 lat. W 1982 roku Teder zdobył brązowy medal podczas Spartakiady Narodów Związku Radzieckiego, co zaowocowało powołaniem do młodzieżowej reprezentacji ZSRR. Jako senior zdobył tytuł mistrza Estonii. Brał udział w konkursach Pucharu Europy. Jego ostatnim życzeniem było, aby jego prochy zostały rozsypane na terenie skoczni narciarskiej Tehvandi w Otepaa – miejscu symbolizującym jego największą życiową pasję.

17 sierpnia zmarł Niilo Halonen, znakomity fiński skoczek i trener. Miał 84 lata. Halonen rozpoczął karierę skromnie – w sezonie 1958/59 zajął dopiero 93. miejsce w Holmenkollen. Rok później jednak, po ogromnej pracy, zdobył srebrny medal olimpijski w Squaw Valley (1960), ustępując jedynie Helmutowi Recknaglowi. Dwa lata później w Zakopanem wywalczył brązowy medal mistrzostw świata, choć przez błąd organizatorów początkowo przyznano go innemu zawodnikowi – medal wręczono mu dopiero następnego dnia na dworcu w Warszawie. Po zakończeniu kariery został nauczycielem WF i trenerem. Od 1976 roku pracował w Fińskim Związku Narciarskim, gdzie zrewolucjonizował szkolenie młodzieży i zapoczątkował erę sukcesów fińskich skoków. Jego podopieczni zdobyli dziesiątki medali mistrzostw świata i igrzysk, a także liczne Kryształowe Kule. Po 1988 roku działał w strukturach FIS.

20 września w wieku 81 lat zmarł Horst Queck, były NRD-owski skoczek narciarski, triumfator Turnieju Czterech Skoczni w sezonie 1969/70. Queck był drugim w historii zawodnikiem, który wygrał TCS, nie zwyciężając w żadnym z poszczególnych konkursów wchodzących w jego skład. Niemiec ze Wschodu zajął drugie miejsce w Oberstdorfie, dziesiąte w Garmisch-Partenkirchen, drugie w Innsbrucku i czwarte w Bischofshofen. W klasyfikacji końcowej wyprzedził o zaledwie 2,8 pkt. Norwega Bjoerna Wirkolę, dla którego byłby to czwarty triumf z rzędu w niemiecko-austriackiej imprezie. Podczas trzeciego przystanku Turnieju w Innsbrucku, NRD-owiec skokiem na 99 metrów ustanowił rekord obiektu, który został pobity dopiero pięć lat później. Zwycięstwo Quecka zapoczątkowało złoty okres dla skoczków ze Wschodnich Niemiec w TCS. W sezonie 1972/73 zwyciężył Rainer Schmidt, rok później Hans-Georg Aschenbach a w sezonach 1975/76 i 1976/77 Jochen Danneberg. W 1969 roku roku Horst Queck zdobył złoty medal mistrzostw NRD na dużej skoczni, a w kolejnym sezonie został podwójnym mistrzem swojego kraju. Kilka tygodni  później doznał bardzo poważnego upadku podczas zawodów w lotach narciarskich w Oberstodrfie. Złamał wówczas czwarty kręg szyjny i spędził kilka tygodni w szpitalu. Karierę zakończył w 1971 roku po poważnej kontuzji uda. Następnie został trenerem reprezentacji Niemiec Wschodnich. Jako skoczek nigdy nie wziął udziału w mistrzostwach świata czy igrzyskach olimpijskich. 

1 października odszedł w wieku 79 lat były czechosłowacki skoczek narciarski Frantisek Rydval. Był olimpijczykiem z Grenoble z 1968 roku, gdzie zajął 12 i 27 lokatę. W sezonie 1968/69 bardzo dobrze poczynał sobie w Turnieju Czterech Skoczni, w klasyfikacji którego uplasował się na piątym miejscu. W poszczególnych konkursach zajmował 14, 3, 7 i 8 pozycję. W tym samym sezonie, a także kolejnej zimy zajął dwukrotnie czwartą lokatę w klasyfikacji generalnej cieszącego się wtedy względnie dużym prestiżem Turnieju Czeskiego. 

***

Dzień szeptów,
gdy ziemia oddycha wspomnieniem,
a powietrze smakuje woskiem i dymem.

Liście — kruche listy od zmarłych —
spadają bez adresu,
tylko wiatr wie, komu je oddać.

Między krzyżami chodzi cisza,
ubrana w czarny płaszcz kadzidła
a każdy płomień to most,
zbudowany z pamięci i nadziei.

Na ławkach siedzą cienie
o twarzy łagodnej śmierci,
nie potrzebują słów,
tylko chwili,
żeby dotknąć nas milczeniem.

Znicze migoczą jak puls serca świata,
który na chwilę bije wolniej,
żeby zdążyć pomyśleć o tych,
którzy przeszli w stronę świateł.

Modlitwy płyną cicho,
jakby ktoś rozsypał perły w trawie,
a każdy szept — to imię,
które jeszcze raz próbuje być obecne.